Wat betekent digitale geletterdheid?

Het onderwijs ondergaat een onderwijsvernieuwing. Leraren, vakexperts, schoolleiders en curriculumexperts zijn hier gezamenlijk mee bezig. De nieuwe voorstellen zijn =nog niet officieel doorgevoerd, maar dat ze er komen is zeker. En wat ook zeker is, is dat er een nieuwe onderdeel wordt toegevoegd aan het curriculum: digitale geletterdheid. En dat kon natuurlijk niet uitblijven. De wereld digitaliseert immers en daarmee medialiseert het ook.

Wat houdt digitale geletterdheid in en hoe verhoudt zich dat tot andere vakken in de nieuwe voorstellen?

Ontstaansgeschiedenis

Het begrip digitale geletterdheid lezen we voor het eerst in een rapport van de KNAW, voluit De Koninklijke Nederlandse Akadamie van Wetenschappen. Een commissie bestaande uit acht professoren en academici werd in 2013 samengesteld om te onderzoeken welke informatiekennis en -vaardigheden een leerling bijgebracht moest worden. Uit de zoektocht die de commissie deed, door bijvoorbeeld ook naar de ontwikkeling in andere landen te kijken, ontstond de term digitale geletterdheid. De term werd rechtstreeks vertaald vanuit het Engels (digital literacy). In Engeland werd namelijk een jaar eerder al een soortgelijk rapport gepubliceerd. Daar moest het curriculum op de schop en werd van het onderwijs verwacht dat het zich meer ging richten op de digitale wereld.

Het nieuwe vakgebied, digitale geletterdheid, zou volgens de KNAW op drie onderdelen gefocust moeten zijn:

De basiskennis van digitalisering, computers en computernetwerken moet op orde zijn.
Het gebruik van informatie en communicatie moet ieder individu beheersen.
Het gedrag van een individu moet verantwoord zijn: het hanteren van normen en waarden, het inschatten van kansen en risico’s, etc.

👉 Lees onze blog "De oorsprong van digitale geletterdheid"

De 4 onderdelen van digitale geletterdheid

Dit alles was slechts nog maar een advies, een plan. Een jaar later, we tellen het jaar 2014, was het SLO (Stichting Leerplan Ontwikkeling) dat zich hierover boog en met de voorstellen kwam dat we op dit moment kennen als digitale geletterdheid. Een nieuw vakgebied bestaande uit vier onderdelen:

Hoewel elk onderdeel zijn eigen insteek heeft, zijn deze niet los van elkaar te denken. Ze ondersteunen elkaar. Samen geven ze vorm aan wat leerlingen moeten leren om een digitaal denkend, vaardig en verantwoordelijk individu te worden.

👉 Bekijk het ABC van digitale geletterdheid "Van algoritme en influencers tot zender: 26 handige termen uitgelegd"

Onderdeel van een nieuw curriculum

SLO heeft de vier onderdelen uitgewerkt in tal van leerdoelen. Deze aanbodsdoelen staan op dit moment op zichzelf. Je kunt ze lezen, de school intrekken, vertalen naar een schoolgerichte aanpak en verwerken in het eigen curriculum.

Het wetenschappelijk curriculumcommissie Curriculum.nu kwam in oktober 2019 met nieuwe voorstellen voor een vernieuwing van het curriculum. Ieder vakgebied, van taal tot sport, komt in dit voorstel aan bod, onderverdeeld in negen bouwstenen. Ook digitale geletterdheid is hier één van. De nieuwe bouwstenen zijn nog niet officieel goedgekeurd door de Tweede Kamer. Dat het gaat gebeuren is zeker, wanneer dit plaatsvindt laat nog even op zich wachten.

Met deze bouwstenen en aanbodsdoelen zijn we bij Basicly aan de slag gegaan en hebben we een doorlopende leerlijn Digitale Geletterdheid ontwikkeld voor het basis-en voortgezet onderwijs.

👉 Bekijk de video "De verschuivende rol van de ICT-coördinator: van technische ondersteuning naar didactische coach"

Digitale geletterdheid implementeren op school

Om digitale geletterdheid een structurele plek te geven op school komen verschillende stappen om de hoek kijken. Denk hierbij aan het opstellen van een visiedocument, het bepalen van jullie belang en het in kaart brengen van jullie middelen en competenties. En zoals dat met iedere onderwijsvernieuwing gaat, is het implementeren van digitale geletterdheid een proces dat je als coördinator niet in je eentje kunt uitvoeren. Je hebt ondersteuning en medewerking nodig van bovenaf en van je collega’s die elke dag voor de klas staan. Veranderkunde kan je helpen om een implementatieproces op school succesvol te laten verlopen.

👉 Lees de verhalen van Basicly scholen

👉 Lees onze blog "Drie tips om met digitale geletterdheid aan de slag te gaan"

👉 Lees over de 5 fases van implementatie

👉 Lees onze blog "Digitaal geletterd worden zonder computer: kan dat?"