Wat zijn ICT-basisvaardigheden?

Aanleiding

Waar we vroeger ooit begonnen met een ‘simpele’ computer in de hoek van de kamer -één zo zwaar dat je een spontane hernia kreeg bij de gedachte het ding op te tillen- zijn er sindsdien talloze digitale apparaten bijgekomen, steeds kleiner en steeds geavanceerder; laptops, tablets, smartphones, smartwatches en ga zo maar door. En net op het moment dat je bent gewend aan hoe een apparaat werkt, staat er alweer een nieuwere versie voor de deur! Of we het nu willen of niet, de wereld digitaliseert steeds verder en sneller. We functioneren niet in de maatschappij zonder DigiD, delen met de familie de iCloud voor de vakantiekiekjes en maken gebruik van een wachtwoordmanager om alle wachtwoorden te onthouden. De één heeft een digitaal slot op zijn voordeur, de ander heeft zijn slimme koelkast gekoppeld aan de Google assistent.

Om goed mee te kunnen draaien in deze samenleving hebben we een goede set aan basisvaardigheden nodig om hiermee om te kunnen gaan. En dat reikt verder dan wat knoppenkennis!

👉 Lees onze blog "Wordt de robot jouw grootste concurrent?"

Definitie

ICT staat voor ‘Informatie en Communicatie Technologie’. Technologie die ons in staat stelt te communiceren. En deze communicatie merk je soms niet eens, denk maar eens aan de communicatie tussen je mobiele telefoon en je router thuis, door middel van wifi.

Bij ICT-basisvaardigheden draait het om het kunnen omgaan met digitale apparaten. Zo leer je bijvoorbeeld dat ‘hardware’ iets anders is dan ‘software’ en leer je over de verschillende belangrijke onderdelen als een beeldscherm, een moederbord en een netwerk.

Maar ICT-basisvaardigheden is nog veel meer dan dat. Denk aan het werken met een internetbrowser, tekstverwerker en presentatieprogramma. Of het vaardig worden in werken met een toetsenbord. Maar ook het goed kunnen beveiligen van accounts is van ongekende waarde.

De 'digitale' leerling

Leerlingen voelen zich over het algemeen al comfortabel met digitale apparaten. Logisch ook, een deel van hun (sociale) leven speelt zich er vaak af. Alleen dit betekent niet dat ze digitaal geletterdheid zijn. Het is zelfs nog de vraag of ze ict-basisvaardig zijn. Apparaten zijn zo ontworpen dat ze intuïtief werken. Ofwel, een kind kan de was doen. Zo kan een peuter van twee jaar al goed overweg met een iPad. Het swipet wat van links naar rechts, klikt op een paar video’s en belandt zo bij een leuk YouTube-filmpje.

Misschien heb je het gevoel dat leerlingen vaardiger zijn in het omgaan met technologie dan jij. Dat zou kunnen, al zullen ze waarschijnlijk alleen verder zijn in contexten die zij interessant vinden. Bijvoorbeeld sociale media en een programma als MineCraft. Daarnaast hebben kinderen meestal minder angst voor een apparaat. Ze zijn niet zo bang iets kapot te maken aan zo’n apparaat. Stuk gaan ze bijna niet, tenzij je ze uit het raam gooit.

👉 Lees onze blog "De term app voor je uitgelegd"

Inpassen in je onderwijs

Eerder noemden we al een aantal basisvaardigheden op, maar de lijst is langer. Denk aan het goed kunnen organiseren van een mappenstructuur op je computer, zorgvuldig werken in de cloud, je accounts beveiligen met sterke wachtwoorden. Maar ook, op je gezondheid letten en weten wanneer een digitale omgeving onveilig is.

Een lange lijst dus.

‘Lukt het mij alles aan te bieden?’ vraag je jezelf misschien af.

Dat is mogelijk! Te meer nog dan de andere onderdelen van digitale geletterdheid is het voor de ict-vaardigheden eenvoudig een plek te vinden in je onderwijs. Computational thinking en informatievaardigheden vragen een heel ander denkproces van leerlingen. Voor het boeken van resultaat zijn ze ook een weg van de lange adem. Bij mediawijsheid leren leerlingen omgangsregels en wordt ze onder andere geleerd hoe je mediaboodschappen kunt interpreteren. Maar ict-vaardigheden hebben direct invloed op hoe je de boel organiseert. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het op een goede manier inzetten van de mogelijkheden van ICT bijdraagt aan het primaire proces. Het primaire proces zijn alle onderwijsactiviteiten die met het leerproces samenhangen. De mogelijkheid van ICT draagt daarin bij aan:

het toenemen van de motivatie.
het verbeteren van de leerprestaties.
het efficiënter worden van het leerproces.

👉 Lees onze blog "Lesideeën rond een gezonde houding achter de computer"

Met je school aan de slag

In een podcast van Amac Onderwijs wordt uitgelegd hoe je aandacht kunt besteden aan de ICT-basisvaardigheden.

Een paar stelregels om het je eenvoudiger te maken wat je wanneer wilt gaan inzetten.

Het moet je niet al te veel energie kosten. (kanttekening: is elke digitale aanpassing een aanval op je energielevel, dan kan het zaak zijn om meer te investeren in je eigen vaardigheden.)
Het moet je beroep uiteindelijk eenvoudiger kunnen maken. Investeren in bijvoorbeeld het werken volgens een juiste mappenstructuur maakt dat het werk van leerlingen voor henzelf en voor jou inzichtelijker wordt.
Werkvormen moet je makkelijk kunnen uitvoeren. De hedendaagse digiborden hebben tal van mogelijkheden. Een brainstorm waarbij de antwoorden van leerlingen op het bord verschijnen, is een leuke vorm om voorkennis te activeren. Mits je voldoende devices hebt en met leerlingen afspraken hebt gemaakt over wat ze wel en niet mogen doen.
Prestaties moeten een toevoeging kunnen zijn. Vlotter typen is leuk, maar voornamelijk functioneel omdat je effectiever kunt werken. Tijdens het werken wat rek- en strekoefeningen doen levert veel plezier op, maar helpt je vooral gezonder te blijven.

Begin bij het begin, volg de leerdoelen. Breng in kaart wat er precies valt onder ICT-basisvaardigheden en start met je eigen onderwijsbehoefte. Ga ermee aan de slag met leerlingen en start bij het onderdeel waarin de meeste winst valt te behalen. Misschien betekent het dat je afspraken moet maken over apparaatgebruik. Maar misschien ben jij al verder op weg en kun je afspraken maken over het inleveren van huiswerk via de cloud.

Vooropgesteld, ook in het onderdeel ict-basisvaardigheden hebben leerlingen directe instructie nodig. Dus doet iets voor en vertel daarbij wat je doet. Doe het vervolgens samen met de leerlingen en laat ze het daarna alleen proberen. Wederom, een kind kan de was doen.

👉 Lees onze blog "21ste eeuwse vaardigheden ontwikkelen via spel en interactie"

👉 Lees onze blog "Slim werken met de tool Klasseplan"

👉 Lees onze blog "Aan de slag met Google Classroom"

ICT-basisvaardigheden

Inhoud